Πώς η ηθική παρενόχληση επηρεάζει την εργασιακή μας ευδαιμονία. Συνέντευξη με την κα. Χρυσάνθη Κωστάρα
Κυρία Κωστάρα, τι ακριβώς κάνει ένας σύμβουλος σταδιοδρομίας και πώς μπορεί να προσφέρει υποστήριξη σε θύματα ηθικής παρενόχλησης στην εργασία;
Κ. Βαρδίκου αρχικά σας ευχαριστώ για την πρόσκληση να συζητήσουμε για το θέμα της ηθικής παρενόχλησης το οποίο επηρεάζει άμεσα το bliss μας. Ως σύμβουλος σταδιοδρομίας όραμα μου είναι κάθε άνθρωπος να είναι καλά στην εργασιακή του καθημερινότητα. Παρατηρώ με πολύ ενδιαφέρον τι συμβάλλει σε αυτό πρακτικά και έχω καταλήξει ότι το Bliss μας, όπως ονομάζω την εργασιακή μας ευδαιμονία, έχει τρεις διαστάσεις. Η πρώτη είναι να κάνω αυτό που αγαπώ και μου ταιριάζει και αυτήν την εντοπίζουμε μέσω του επαγγελματικού προσανατολισμού όμως αυτό από μόνο του δεν αρκεί. Η δεύτερη διάσταση είναι το να βρίσκω νόημα σε αυτά που κάνω, ο σκοπός μας δηλαδή που τον δουλεύω με συγκεκριμένη μεθοδολογία και η τρίτη είναι να το κάνω κάτω από τις συνθήκες που μου αξίζουν.
Εδώ με βοηθάει η εμπειρία μου στο Ανθρώπινο Δυναμικό και φυσικά συνδέεται άμεσα με την ηθική παρενόχληση στην εργασία. Ο τρόπος που μπορώ να βοηθήσω έναν άνθρωπο είναι διερευνώντας μαζί του τη συνθήκη που ζει, να τον ενημερώσω για τα δικαιώματά του, να δούμε τι ενέργειες μπορεί να κάνει εντός της εταιρείας σεβόμενοι την ιεραρχία και τις διαδικασίες που υπάρχουν, να τον ενδυναμώσω και κυρίως να τον υποστηρίξω στο να γίνουν σωστές και ψύχραιμες κινήσεις έτσι ώστε να είναι προστατευμένος από όλες τις απόψεις.
Κατά τη γνώμη σας πώς επιδρά η ηθική παρενόχληση στο θύμα σε όρους επαγγελματικής επιτυχίας;
Επιδρά καταλυτικά θα έλεγα. Αρκεί να σας πω ότι από τις τρεις διαστάσεις που σας προανέφερα, έχω δει ανθρώπους να δυσφορούν έντονα σε μη ταιριαστούς ρόλους ή επειδή δε βρίσκουν νόημα αλλά δεν τους έχω δει να λυγίζουν όπως όταν αντιμετωπίζουν αρνητικές έως και τοξικές συμπεριφορές. Δυστυχώς το τοξικό εργασιακό κλίμα, πέρα από όλες τις άλλες επιπτώσεις, επιδρά και στην αίσθηση της δύναμής μας. Είναι σα να μας σκοτεινιάζει, σα να ξεχνάμε ποιοι/ες πραγματικά είμαστε και εγκλωβιζόμαστε σε μια συνθήκη που με έναν παράδοξο τρόπο, θεωρούμε ότι είναι το καλύτερο που μπορεί να μας συμβεί ή ακόμα χειρότερα, που μας αξίζει. Όπως καταλαβαίνετε δεν είναι δυνατό να έχει επιτυχία ένας άνθρωπος που έχει αποσυνδεθεί από τη δύναμή του και ζει σε μια καθημερινή συνθήκη stress, φόβου, εκνευρισμού, ταραχής και σύγχυσης. Χάνεται σταδιακά η κινητοποίησή μας, μειώνεται η αποδοτικότητά μας, τη θέση της χαράς, της έμπνευσης και της δημιουργίας παίρνουν συναισθήματα δυσφορίας, απελπισίας και εγκλωβισμού.
Μπορείτε να μοιραστείτε σύντομα μαζί μας κάποια tips, αν υπάρχουν τέτοια, που μπορεί να εφαρμόσει το άτομο για να μειώσει την επίδραση της παρενόχλησης;
Η πικρή αλήθεια είναι ότι είναι πολύ δύσκολο ένας άνθρωπος να μειώσει την επίδραση της παρενόχλησης, είναι οργανικά αδύνατο να την παραβλέψουμε και να παραμείνουμε αποδοτικοί και αποτελεσματικοί, κάποιες φορές μάλιστα προτείνεται και φαρμακευτική αγωγή, που βέβαια δεν είναι η επιθυμητή έκβαση ούτε και η λύση, είναι όμως μια ανακούφιση εάν κρίνει ένας ειδικός ότι χρειάζεται.
Ωστόσο εδώ έρχεται ο καταλυτικός ρόλος του HR, καθώς εάν κάποιος δικαιώσει αυτό που ζούμε, εάν νιώθουμε ότι έχουμε υποστήριξη, ότι κάποιος θα φροντίσει για να αποκατασταθεί η εργασιακή μας καθημερινότητα, τότε μπορούμε όντως να ανακάμψουμε.
Οπότε το tip που θα μπορούσα να προτείνω είναι αρχικά να μην αγνοήσουμε σε καμία περίπτωση την ηθική παρενόχληση και στη συνέχεια να κινηθούμε εντός της εταιρείας προς αναζήτηση βοήθειας και υποστήριξης. Ακόμα κι αν δεν υπάρχει HR, μπορούμε να απευθυνθούμε στην ιεραρχία μας. Αρχικά προφορικά και στη συνέχεια γραπτώς ώστε να δώσουμε έμφαση στο πόσο σημαντικό είναι να αποκατασταθεί η καθημερινότητα μας. Πάντα φυσικά σε φιλικό και επαγγελματικό ύφος χωρίς όμως να διαπραγματευόμαστε τη συναισθηματική μας ασφάλεια. Επιπρόσθετα καλό είναι να απευθυνθεί και σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για τη διαχείριση του stress και της έντασης, να ξεκινήσει ή να συνεχίσει οποιαδήποτε μορφή άσκησης καθώς παράγει καλές ορμόνες, όμως αυτά τα προτείνω για υποστήριξη, η ουσιαστική λύση είναι η διακοπή της έκθεσης στην παρενόχληση.
Ποιοι είναι οι άνθρωποι που παρενοχλούν τους άλλους; Τι χαρακτηριστικά ή κίνητρα έχουν;
Από ότι έχω παρατηρήσει είναι άτομα με ψυχικές προκλήσεις που αν δεν οριοθετηθούν δεν μπορούν ούτε τα ίδια να ελέγξουν τον εαυτό τους και τις αντιδράσεις τους. Συνήθως είναι ανασφαλή άτομα που για δικούς τους ασυνείδητους λόγους νιώθουν να υπολείπονται των άλλων και με άχαρους τρόπους επιζητούν είτε να κερδίσουν τα ίδια την προσοχή είτε να αποδυναμώσουν τους «δυνατούς παίκτες». Πάντως έχω δει πως όταν νιώθουν ότι κάποιος τους ελέγχει μειώνουν τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές, χωρίς όμως αυτό που σας λέω να αποτελεί πανάκεια. Γενικά χρειάζονται λεπτοί και αποφασιστικοί χειρισμοί.
Εδώ υπάρχει και μια πρόκληση και έχει να κάνει με το να αποφασίσει η εκάστοτε επιχείρηση ποιο είναι το μακροπρόθεσμο και το πραγματικό συμφέρον της. Συνήθως τα άτομα που επιδεικνύουν τέτοιες συμπεριφορές είναι άτομα που δίνουν την εντύπωση πως τα δίνουν όλα για τη δουλειά τους, ότι δε λογαριάζουν υπερωρίες ή σκληρή δουλειά, κλπ. όμως αυτό δεν προέρχεται από την πραγματική τους αφοσίωση αλλά από το ότι και στη δουλειά τους κάνουν ξέσπασμα ή λειτουργούν εμμονικά. Χρειάζεται λοιπόν να συνυπολογίσουμε τις παράπλευρες, σημαντικές απώλειες. Οι εταιρείες δυσκολεύονται να απομακρύνουν τέτοιους ανθρώπους που υποτίθεται τους παράγουν τόσο έργο που όμως στην ουσία τους κάνουν τεράστια ζημιά καθώς επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση των γύρω τους ακόμα κι αν δεν έχουν άμεση συνεργασία!
Εσείς παρακολουθείτε από κοντά περιπτώσεις παρενόχλησης από την πλευρά του θύματος. Τι κάνει το θύμα να αντέχει τόσο καιρό σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον;
Εξαιρετική ερώτηση! Όσο και αν σας κάνει εντύπωση, ένας βασικός λόγος που κάνει τα θύματα να αντέχουν είναι ότι αργούν να αναγνωρίσουν το φαινόμενο. Η ηθική παρενόχληση είναι η συγκαλυμμένη μορφή βίας οπότε στην αρχή δεν καταλαβαίνεις τι ζεις, μετά αρχίζεις να αμφιβάλλεις για σένα και όταν πλέον αντιληφθείς τι συμβαίνει υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να είσαι αρκετά διαλυμένος/η ψυχολογικά ώστε να αντιδράσεις κατάλληλα. Επίσης λόγω άγνοιας του φαινομένου, θεωρεί ότι αυτό που συμβαίνει είναι ίσως και φυσιολογικό. Εδώ βοηθάει πάρα πολύ η ενημέρωση και για αυτό είναι σπουδαίο το έργο που κάνετε και εσείς ως σωματείο. Τα περισσότερα θύματα με τα οποία έχω δουλέψει, μαζί μου έμαθαν πώς λέγεται αυτό που ζούνε, τι δικαιώματα έχουν και τι μπορούν να κάνουν και ευτυχώς είτε είχαν ήδη το κουράγιο, είτε μετά από τη συνεργασία μας ενδυναμώθηκαν και κινήθηκαν ανάλογα ώστε να αποκατασταθεί η εργασιακή τους καθημερινότητα.
Άλλοι βασικοί λόγοι που ένα θύμα ανέχεται την παρενόχληση, γιατί δε θα έλεγα ότι αντέχει, είναι ο φόβος μη χάσει τη δουλειά του λόγω της ανάγκης του να καλύψει τις υποχρεώσεις του. Εδώ θα ήθελα να πω και να καθησυχάσω τους ανθρώπους, ότι μπορούν να διεκδικήσουν φιλικά και επαγγελματικά μια καλύτερη καθημερινότητα και ότι ακόμα κι αν η τρέχουσα εργοδοσία δεν ανταποκριθεί, μπορούν να είναι καλύτερα και αλλού!
Τι συμβουλή θα δίνατε σε έναν μικρομεσαίο επιχειρηματία, αναφορικά με τη διαχείριση του προσωπικού του, ώστε να περιορίσει τα φαινόμενα παρενόχλησης και εκφοβισμού (υποθέτοντας πως ο ίδιος δεν ασκεί παρενόχληση)
Θα έλεγα να δώσει έμφαση στις εργασιακές σχέσεις γενικότερα, καθώς από την πολυετή μου εμπειρία είτε ως στέλεχος επιχειρήσεων, είτε ως σύμβουλος, δεν έχω δει ούτε έναν άνθρωπο να λυγίζει από την πολλή δουλειά, παρά μόνο από άσχημες συμπεριφορές! Μόνο αυτές μας διαλύουν και επιδρούν στην απόδοση και στην αφοσίωσή μας σε μια επιχείρηση.
Υπάρχει η δυνατότητα συνεργασίας με εξωτερικούς συνεργάτες που και οικονομικά είναι εφικτό αλλά και πρακτικά φέρνει ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα όταν φυσικά ο συνεργάτης τους έχει τις απαραίτητες δεξιότητες. Το βασικό είναι να δημιουργούν ένα ασφαλές κανάλι επικοινωνίας, εμπιστοσύνης και διαρκούς επιτήρησης του πώς νιώθουν οι εργαζόμενοι, είτε μέσω της καθημερινής αλληλεπίδρασης εάν είναι μικρές ομάδες, είτε εάν είναι μεγαλύτερες ομάδες μέσω ερωτηματολογίων και τακτικών συναντήσεων.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, είτε το κάνει ο ίδιος ο επιχειρηματίας, είτε κάποιος συνεργάτης, είναι σημαντικό η όλη ανάλυση και επιτήρηση να γίνεται επί της ουσίας και εστιάζοντας στο να νιώθουν καλά οι άνθρωποι στην εργασιακή τους καθημερινότητα. Είναι το Α και το Ω για μια μακροχρόνια αποδοτική και ανοδική πορεία!
Αυτό που μπορώ να πω εμπειρικά, είναι ότι αυτό που πληγώνει τους ανθρώπους πιο πολύ και από τις τοξικές συμπεριφορές, είναι το «άδειασμα» από την ιεραρχία τους. Άρα ακόμα κι αν κάποιος εργοδότης δεν ξέρει πώς να το διαχειριστεί, κι εδώ μπορεί να ζητήσει βοήθεια από ειδικούς, αρχικά αρκεί το να σκύψει πάνω από τον άνθρωπο που το ζει και να τον κάνει να νιώσει ότι νοιάζεται και ότι θα το φροντίσει.
Η κυρία Χρυσάνθη Κωστάρα είναι Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Ενδυνάμωσης & Ανθρώπινου Δυναμικού, με 17ετή εμπειρία γύρω από θέματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, κυρίως στην επιλογή προσωπικού και στις εργασιακές σχέσεις, και από το 2015 έχει ιδρύσει την ατομική επιχείρηση “Find Your Bliss Συμβουλευτική”.
Όραμά της είναι κάθε άνθρωπος να νιώθει καλά στην εργασιακή του καθημερινότητα.
Προς αυτήν την κατεύθυνση κάνει εξατομικευμένες συμβουλευτικές συνεδρίες, εργαστήρια, ομάδες, ομιλίες και συνεργασίες με επιχειρήσεις για θέματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού.
